Hoe een vishond voor verwarring kan zorgen
Net zoals in het Nederlands kennen we in het Italiaans veel samengestelde woorden, “le parole composte”. Deze woorden worden aan elkaar geschreven en vormen dan een heel nieuw woord. Soms is de betekenis van het zo samengestelde nieuwe woord overduidelijk, zoals het woord “caffellatte”.
Maar in andere gevallen krijgen deze samengestelde woorden een heel eigen betekenis, die niet altijd af te leiden valt uit de oorspronkelijke betekenis van de twee woorden zelf:
Il pesce (de vis) | Il cane (de hond) | Il pescecane (de haai) |
I piedi (de voeten) | I piatti (de borden) | Il piedipiatti (platvoeten en straattaal voor politieagent) |
In bovengenoemde gevallen wordt het nieuwe woord gevormd door twee verschillende zelfstandige naamwoorden, maar ook andere combinaties zijn mogelijk.
galantuomo (galante + uomo = galant + man) | gentleman |
cassaforte (cassa + forte = kassa + hard) | brandkast/kluis |
agrodolce (agro + dolce = zuur + zoet) | zoetzuur |
belvedere (bello + vedere = mooi + zien) | belvedère |
apribottiglie (aprire + bottiglie = openen + flessen) | flessenopener |
parapiglia (parare + pigliare = beschutting zoeken + krijgen) | opschudding |
posapiano (posare + piano (kalmeren + langzaam) | slome (duikelaar) |
benestare (bene+ stare = goed + vinden/zijn) |
toestemming/goedkeuring |
fuoribordo (fuori + bordo = buiten + boord) | buitenboord |
Combinaties met 'capo'
Een aantal Italiaanse zelfstandige naamwoorden en werkwoorden leent zich uitstekend om allerlei combinaties te maken, zoals bijvoorbeeld het zelfstandig naamwoord “capo”, dat verschillende betekenissen heeft, zoals, bijvoorbeeld het zelfstandig naamwoord “capo”, dat verschillende betekenissen heeft, zoals, hoofd/kop/leider/chef/eind/uiteinde.
Capocuoco | capo + cuoco = hoofd + kok | chef-kok |
Capodanno | capo + anno = (uit) einde + jaar | oud en nieuw |
Capogiro | capo + giro (girare)= hoofd + draaien | duizeling/duizeligheid |
Capoletto | capo + letto = hoofd + bed | hoofdeinde (van een bed) |
Capolinea | capo + linea = eind + (tram/trein/bus) lijn | eindpunt/eindhalte |
Capolista | capo + lista = hoofd + lijst | lijsttrekker |
Capoluogo | capo + luogo = hoofd + plaats | (provincie) hoofdstad |
Capopopolo | capo + popolo = hoofd + volk | volksleider |
Caporeparto | capo + reparto = hoofd + afdeling | afdelingshoofd |
Capostipite | capo + stipite = hoofd + stam | stamvader |
Capotavola | (a)capo + tavola = hoofd + (gedekte) tafel | (aan ‘t) hoofd van de tafel/ereplaats |
Combinaties met 'portare'
En zo kan men ook met het Italiaanse werkwoord “portare” in de derde persoon enkelvoud, dat dragen/brengen/meenemen/houden betekent, een heleboel nieuwe woorden vormen:
Portacenere | portare + cenere = dragen + as | asbak |
Portabandiera | portare + bandiera = dragen + vlag | vlaggendrager |
Portaombrelli | portare + ombrelli = houden + paraplu’s | paraplubak/standaard |
Portapacchi | portare + pacchi = dragen + pakketten | bagagedrager/imperiaal |
Portalettere | portare + lettere = brengen+ brieven | brievenbezorger/postbode |
Portamonete | portare + monete = dragen + muntjes | portemonnee |
Portabiancheria | portare + biancheria = dragen + linnengoed | wasmand |
Portaerei | portare + aerei = dragen + vliegtuigen | vliegdekschip |
Portafiori | portare + fiori = dragen + bloemen | bloembak |
Portafortuna | portare + fortuna = brengen + geluk | talisman/mascotte |
Portalampada | portare + lampada = dragen + lamp | fitting |
Extreem lange samenvoegingen in het Italiaans
Éen van de langste samengestelde Italiaanse woorden is het woord “otorinolaringoiatra”: KNO-arts. Maar het allermooiste samengestelde Italiaanse woord vinden wij “soprammobile, samengesteld uit “sopra””, dat “boven/op” betekent en “mobile”, dat “meubel” betekent. Dit woord is in andere talen moeilijk vertaalbaar, terwijl voor een Italiaan de betekenis volledig duidelijk is. In het Nederlands wordt het meestal als “snuisterij” vertaald, maar dat dekt absoluut de lading niet.
Soprammobile
Een “soprammobile” is een voorwerp dat je ergens op of neer kunt zetten , meestal ter decoratie of als ornament in huis, terwijl de betekenis van “snuisterij” een klein voorwerp van weinig waarde is. Een “soprammobile” kan ook juist heel mooi en duur zijn, denk bijvoorbeeld aan een met de hand geblazen Venetiaanse vaas. Als je echt wilt begrijpen wat Italianen nou precies bedoelen met het woord “soprammobile”, Google dan het woord maar eens en kijk bij de afbeeldingen .
Deel deze pagina
Wilt u Italiaans leren?
Het is leuk om te lezen over de Italiaanse taal, maar het is nog leuker als u zelf Italiaans spreekt! Bij Regina Coeli leert u de taal en cultuur van onze native speakers. Geïnteresseerd? Neem contact met ons op.