Hoe een vishond voor verwarring kan zorgen

door Regina Coeli

Net zoals in het Nederlands kennen we in het Italiaans veel samengestelde woorden, “le parole composte”. Deze woorden worden aan elkaar geschreven en vormen dan een heel nieuw woord. Soms is de betekenis van het zo samengestelde nieuwe woord overduidelijk, zoals het woord “caffellatte”. 

Maar in andere gevallen krijgen deze samengestelde woorden een heel eigen betekenis, die niet altijd af te leiden valt uit de oorspronkelijke betekenis van de twee woorden zelf:

Il pesce (de vis)  Il cane (de hond)  Il pescecane (de haai)
I piedi (de voeten) I piatti (de borden)  Il piedipiatti (platvoeten en straattaal voor politieagent)

In bovengenoemde gevallen wordt het nieuwe woord gevormd door twee verschillende zelfstandige naamwoorden, maar ook andere combinaties zijn mogelijk.

galantuomo (galante + uomo = galant + man)  gentleman 
cassaforte (cassa + forte = kassa + hard) brandkast/kluis
agrodolce (agro + dolce = zuur + zoet) zoetzuur
belvedere (bello + vedere = mooi + zien)  belvedère
apribottiglie (aprire + bottiglie = openen + flessen)  flessenopener
parapiglia (parare + pigliare = beschutting zoeken + krijgen)  opschudding
posapiano (posare + piano (kalmeren + langzaam) slome (duikelaar)
benestare (bene+ stare = goed + vinden/zijn)

toestemming/goedkeuring

fuoribordo (fuori + bordo = buiten + boord)  buitenboord

Combinaties met 'capo'

Een aantal Italiaanse zelfstandige naamwoorden en werkwoorden leent zich uitstekend om allerlei combinaties te maken, zoals bijvoorbeeld het zelfstandig naamwoord “capo”, dat verschillende betekenissen heeft, zoals, bijvoorbeeld het zelfstandig naamwoord “capo”, dat verschillende betekenissen heeft, zoals, hoofd/kop/leider/chef/eind/uiteinde.

Capocuoco capo + cuoco = hoofd + kok  chef-kok
Capodanno capo + anno = (uit) einde + jaar oud en nieuw
Capogiro  capo + giro (girare)= hoofd + draaien duizeling/duizeligheid
Capoletto capo + letto = hoofd + bed  hoofdeinde (van een bed)
Capolinea  capo + linea = eind + (tram/trein/bus) lijn eindpunt/eindhalte
Capolista  capo + lista = hoofd + lijst lijsttrekker
Capoluogo capo + luogo = hoofd + plaats (provincie) hoofdstad
Capopopolo  capo + popolo = hoofd + volk volksleider
Caporeparto  capo + reparto = hoofd + afdeling  afdelingshoofd
Capostipite capo + stipite = hoofd + stam stamvader
Capotavola (a)capo + tavola = hoofd + (gedekte) tafel  (aan ‘t) hoofd van de tafel/ereplaats

Combinaties met 'portare'

En zo kan men ook met het Italiaanse werkwoord “portare” in de derde persoon enkelvoud, dat dragen/brengen/meenemen/houden betekent, een heleboel nieuwe woorden vormen:

Portacenere  portare + cenere = dragen + as asbak 
Portabandiera portare + bandiera = dragen + vlag  vlaggendrager
Portaombrelli portare + ombrelli = houden + paraplu’s paraplubak/standaard
Portapacchi  portare + pacchi = dragen + pakketten  bagagedrager/imperiaal
Portalettere portare + lettere = brengen+ brieven brievenbezorger/postbode
Portamonete portare + monete = dragen + muntjes portemonnee
Portabiancheria  portare + biancheria = dragen + linnengoed wasmand
Portaerei portare + aerei = dragen + vliegtuigen vliegdekschip
Portafiori portare + fiori = dragen + bloemen bloembak
Portafortuna portare + fortuna = brengen + geluk talisman/mascotte
Portalampada portare + lampada = dragen + lamp fitting

Extreem lange samenvoegingen in het Italiaans 

Éen van de langste samengestelde Italiaanse woorden is het woord “otorinolaringoiatra”: KNO-arts. Maar het allermooiste samengestelde Italiaanse woord vinden wij “soprammobile, samengesteld uit “sopra””, dat “boven/op” betekent en “mobile”, dat “meubel” betekent. Dit woord is in andere talen moeilijk vertaalbaar, terwijl voor een Italiaan de betekenis volledig duidelijk is. In het Nederlands wordt het meestal als “snuisterij” vertaald, maar dat dekt absoluut de lading niet.

Soprammobile

Een “soprammobile” is een voorwerp dat je ergens op of neer kunt zetten , meestal ter decoratie of als ornament in huis, terwijl de betekenis van “snuisterij” een klein voorwerp van weinig waarde is. Een “soprammobile” kan ook juist heel mooi en duur zijn, denk bijvoorbeeld aan een met de hand geblazen Venetiaanse vaas. Als je echt wilt begrijpen wat Italianen nou precies bedoelen met het woord “soprammobile”, Google dan het woord maar eens en kijk bij de afbeeldingen .


Deel deze pagina

Wilt u Italiaans leren?

Het is leuk om te lezen over de Italiaanse taal, maar het is nog leuker als u zelf Italiaans spreekt! Bij Regina Coeli leert u de taal en cultuur van onze native speakers. Geïnteresseerd? Neem contact met ons op.

Ben je geïnteresseerd in taal en carrière?

Meld je dan aan voor de nieuwsbrief van Regina Coeli en ontvang maandelijks onze laatste blogberichten in je mailbox. 

 
`